Idealne nawożenie potasowe dla ziemniaków
Właściwa forma składników pokarmowych w nawożeniu ziemniaka
Ze wszystkich składników pokarmowych dla roślin to właśnie potas wywiera największy wpływ najakość ziemniaka. W pierwszej kolejności istotne jest dostarczenie ziemniakom wystarczającej ilości potasu. Ponadto w uprawie ziemniaków ważną rolę odgrywa forma, w jakiej potas jest wysiewany. Do nawożenia podstawowego możliwe jest zastosowanie potasu zarówno w formie siarczanu, jak i chlorku. Chlorek potasu występuje na przykład w gnojówce. Nawozy mineralne są natomiast dostępne zarówno w formie siarczanu, jak i chlorku. Ten składnik pokarmowy ma istotny wpływ na parametry jakościowe, takie jak zawartość skrobi w bulwach czy redukcja czarnej plamistości. Ponadto potas przyczynia się do poprawy smaku ziemniaka i pozwala uniknąć ciemnienia miąższu bulw gotowanych.
Ziemniak jest wrażliwy na chlorek
Ziemniaki wysokoskrobiowe są uznawane za wrażliwe na chlorki, sadzeniaki i ziemniaki jadalne raczej dobrze tolerują chlorek. W przypadku ziemniaków jadalnych potasu można dostarczyć roślinom częściowo w formie chlorku potasu, o ile nawożenie odbędzie się w odpowiednim czasie przed rozpoczęciem wegetacji – najlepiej jesienią poprzedniego roku.
Celem tego rodzaju nawożenia jest przemieszczenie się większości chlorku z nawozu potasowego do głębszych warstw gleby lub jego wypłukanie. Jednak rolnik ryzykuje tutaj – w szczególności na lżejszych glebach, że silne opady mogą spowodować wypłukanie potasu. Z kolei na cięższych glebach może się zdarzyć, że z pomocą kapilarnego przepływu wody w miesiącach letnich chlorek powróci w okolice korzeni ziemniaka, gdzie spowoduje nieoczekiwane negatywne skutki stresu solnego.
Siarczan potasu zwiększa zawartość skrobi
Już od dawna wiadomo, że stosowanie chlorku potasu w porównaniu do siarczanu potasu obniża zawartość skrobi w ziemniakach. Jest to wyraźnie widoczne na zamieszczonym obok wykresie. Przyczyną są jony chlorku, które utrudniają transport węglowodanów powstających w procesie fotosyntezy z liści do bulw. Ten proces prowadzi do nadmiaru skrobi w liściach, podczas gdy w bulwach gromadzi się jej zbyt mała ilość. Ponadto chlorek powoduje wyższe ciśnienie wewnątrzkomórkowe i niższą zawartość suchej masy w bulwie.
Stosując nawóz w formie chlorku, należy pamiętać o tym, że szczególnie w uprawach ziemniaka jadalnego typowa dla danego gatunku zawartość skrobi na dobrych i bardzo dobrych glebach (gleby lessowe) zostaje często przekroczona, czego skutkiem może być utrata przez ziemniaki zwięzłej konsystencji podczas gotowania. W tym przypadku nawożenie chlorkiem potasu prowadzi do pożądanego obniżenia zawartości skrobi. Ze względu na ryzyko strat w plonie procedura ta powinna być jednak stosowana wyłącznie w przypadku, jeśli oczekiwana jest nadmierna zawartość skrobi w uprawach na dobrych i bardzo dobrych glebach.
Siarczan potasu poprawia smak
Na typowych dla upraw ziemniaka glebach lekkich problem nadmiernej zawartości skrobi w gatunkach jadalnych występuje dość rzadko. Wybór nawozu w formie chlorku potasu prowadzi tutaj szybko do redukcji zawartości skrobi znacznie poniżej wartości charakterystycznej dla danego gatunku. Powoduje to znaczne pogorszenie jakości ziemniaków jadalnych, ponieważ bulwy stają się bardziej wodniste i gorzej znoszą przechowywanie. Ponieważ skrobia jest również ważnym nośnikiem smaku, w takich warunkach ziemniak traci również oczekiwany przez konsumenta smak dobrego ziemniaka jadalnego.
Nawożenie siarczanem potasu powoduje z kolei wzrost zawartości suchej masy w bulwie, co w połączeniu z korzystnymi proporcjami skrobi do białka (12-16:1) odzwierciedla się w mocnym, wyrazistym smaku ziemniaka. Tę cechę jakościową ziemniaka powinni mieć na uwadze w szczególności sprzedawcy bezpośredni.
Siarczan potasu z magnezem zapobiega czarnym plamom
Cechy sprzedażowe ziemniaków jadalnych mogą ulec poważnemu pogorszeniu ze względu na czarną plamistość ziemniaka. Na skłonność ziemniaka do tych przebarwień ma wpływ dużo różnych czynników. Pojawianiu się czarnych plam można jednak zapobiec, podejmując odpowiednie działania podczas uprawy. Gatunek, wytrzymałość skórki, warunki zbioru oraz warunki przechowywania (stres mechaniczny) mają bezpośredni wpływ na występowanie czarnych plam w ziemniakach.
Również nawożenie może pośrednio zredukować problem czarnej plamistości w zebranym plonie. Jak przedstawiono na wykresie obok, nawożenie potasowe prowadzi bowiem do znacznej redukcji czarnych plam.
Mikroelementy zmniejszają problem czarnych plam
Oprócz magnezu ważnym mikroelementem biorącym udział w budowie ścian komórkowych jest bor. Pierwiastek ten przyczynia się do zmniejszenia wrażliwości na ucisk i skłonności do pojawiania się czarnych plam. W serii doświadczeń z nawożeniem dolistnym udało się dowieść, że dwukrotna aplikacja dolistna siarczanu magnezu (epsoTOP) obniżyła liczbę bulw z czarnymi plamami. Jeszcze wyraźniejszy spadek bulw dotkniętych tą przypadłością odnotowano po zastosowaniu siarczanu magnezu z takimi mikroelementami jak bor i mangan (epsoMICROTOP).
Potas wpływa na zawartość kwasu cytrynowego i ciemnienie miąższu podczas gotowania
W przeciwieństwie do ciemnych plam ciemnienie miąższu jest skutkiem reakcji fenoli (np. kwasu chlorogenowego) z metalami w stanie wolnym, np. z żelazem. W wyniku tworzenia związków kompleksowych między metalami w stanie wolnym a kwasem cytrynowym żelazo nie może już reagować z fenolami. Powoduje to redukcję skłonności do ciemnienia gotowanych bulw. Nawożenie ma wpływ na zawartość kwasu cytrynowego. Jak wynika z ilustracji, wzrost podaży potasu wpływa na wzrost zawartości kwasu cytrynowego w ziemniaku. Najwyższą zawartość kwasu cytrynowego odnotowano w bulwie zawierającej 2,5 procent potasu.
Wniosek i zalecenia dotyczące nawożenia
Ziemniak jest jednym z najbardziej różnorodnych, a zarazem najbardziej wymagających gatunków roślin uprawnych. Tym ważniejsza jest dla Ciebie wiedza o dokładnych celach uprawy, tj. o pożądanych właściwościach i jakości ziemniaka, jakie chciałbyś osiągnąć. W przeciwnym wypadku podczas upraw ziemniaka może dojść do strat jakościowych i ilościowych spowodowanych czarną plamistością, nieodpowiednią zawartością skrobi czy ciemnieniem bulw po ugotowaniu itp. Aby spełnić wszystkie wymagania jakościowe, niezbędne jest optymalne nawożenie składnikami pokarmowymi, zarówno w odniesieniu do stosowanej ilości, jak i formy: siarczanu lub chlorku.
Oprócz plonów i jakości ważną przyczyną nawożenia jest również zrównoważone utrzymywanie żyzności gleby. Jest to kwestia niezbędna dla długofalowego zapewnienia naturalnego potencjału plonowania. W tym celu gleba powinna zawierać optymalną zawartość składników pokarmowych. Oznacza to z kolei, że składniki pokarmowe odebrane glebie wraz z plonem powinny zostać uzupełnione poprzez nawożenie. Oprócz pobrania składników pokarmowych należy uwzględnić również straty spowodowane specyfiką danej lokalizacji (np. wymywanie), a także ewentualnie wyrównać wcześniejsze niedobory. Łączna ilość składników pokarmowych pobranych przez rośliny jest sumą ilości składników pobranych wraz z plonem głównym, tj. bulwami, oraz resztkami pożniwnymi. Jeśli na polu pozostaną resztki pożniwne, należy uzupełnić jedynie składniki pokarmowe pobrane przez plon główny.
